De Nederlandse mediamarkt bestaat binnenkort misschien nog maar uit drie grote spelers

In deze nieuwsbrief wil ik het met je hebben over wat de overname van RTL Nederland door DPG Media betekent voor de toekomst van de Nederlandse mediamarkt.

Goedkeuring van de overname van RTL door DPG maakt de weg vrij voor Mediahuis en Talpa om samen verder te gaan

Het is inmiddels anderhalf jaar geleden dat DPG Media aankondigde dat het overeenstemming had bereikt met RTL Nederland om dat mediabedrijf in te lijven voor 1,1 miljard euro.

De aankondiging kwam bijna twee jaar nadat RTL Nederland en Talpa Network te horen hadden gekregen dat toezichthouder ACM de fusie van die twee bedrijven verbood. De samenvoeging van die twee bedrijven zou leiden tot een te dominante positie in de commerciële televisiemarkt, omdat de RTL 4, RTL 5, RTL 7, SBS 6, Net 5 en Veronica dan allemaal in dezelfde handen zouden zijn.

Omdat de kritiek van de ACM vooral ging over de positie op de televisiemarkt, hadden DPG en RTL waarschijnlijk de hoop dat hun deal wel goedgekeurd zou worden. Dat werd echter steeds onzekerder toen de ACM zijn besluit over de overname maar bleef uitstellen. DPG Media wordt immers nog machtiger dan het nu al is. Op de advertentiemarkt, maar ook zeker op de nieuwsmarkt, waar je kunt stellen dat de pluriformiteit onder druk staat als drie landelijke kranten, een heleboel regionale dagbladen, één van de grootste nieuwssites en de grootste commerciële televisienieuwsredactie in handen zijn van één bedrijf.

Tegelijkertijd kun je beargumenteren dat de markt steeds internationaler wordt en dat schaalvergroting de enige manier is voor tv-bedrijven om te concurreren met streamingdiensten en voor uitgevers om te kunnen opboksen tegen grootmachten als Google en Meta. Ik heb de afgelopen twee jaar een aantal keer over deze worsteling geschreven.

Afgelopen woensdag kwam het FD plots met het nieuws dat de overname van RTL door DPG hoogstwaarschijnlijk toch wordt goedgekeurd door de ACM. Er zijn wel wat voorwaarden. Zo moeten NU.nl en RTL Nieuws de komende tien jaar volledig onafhankelijk van elkaar blijven bestaan. Een offer dat DPG waarschijnlijk wel wil brengen, al zijn er best interessante kansen voor het bedrijf als je die twee zou integreren.

Dat de ACM deze overname goedkeurt zorgt er natuurlijk voor dat DPG Media nog wat groter en machtiger wordt. De Nederlandse mediamarkt gaat uit nog minder partijen bestaan.

Het Commissariaat voor de Media rapporteert in de jaarlijkse Mediamonitor al jaren over de concentratie van mediabedrijven in Nederland. Deze schematische weergave uit de laatste editie laat duidelijk zien hoe weinig partijen er nog over zijn als je dat vergelijkt met vijftien jaar geleden.

Tijdens de komende editie staan er dus maar vier bolletjes onder elkaar en heeft DPG Media een groter marktaandeel dan de NPO.

En waarschijnlijk eindigt de zogenaamde consolidatie niet met deze overname. Sterker nog, dat de ACM dit goedkeurt maakt de weg vrij voor Mediahuis en Talpa Network om samen verder te gaan. Immers: de fusieplannen van RTL en Talpa kwamen voort uit het feit dat RTL niet zelfstandig verder wilde en John de Mol uiteindelijk ook een keer met pensioen wil. Ik gok dat de plannen om Talpa Network te verkopen - of te fuseren met een ander mediabedrijf - nog steeds bestaan.

Mediahuis moet in de strijd met DPG Media eigenlijk wel groter worden en daarvoor zou een stap op de tv-markt het meest logisch zijn. DPG kan adverteerders immers alle mediatypen aanbieden en Mediahuis niet. Nu is het in België zo dat Mediahuis geen tv-zenders heeft en DPG Media wel, net als straks in Nederland het geval is, maar ik kan me haast niet voorstellen dat het bedrijf niet alsnog graag op de tv-markt actief wordt.

Voor de ACM lijken er in ieder geval geen argumenten om fusie of overname tegen te houden, nadat de deal tussen DPG en RTL definitief is goedgekeurd. De kans is daardoor groot dat de Nederlandse mediamarkt op korte termijn nog maar bestaat uit drie grote spelers: de NPO, waarvan de financiering zwaar onder druk staat, en twee commerciële reuzen.

Kort

• Grok, het taalmodel van X, lijkt speciale instructies te hebben meegekregen waardoor het zonder aanleiding in reacties begon over een vermeende 'witte genocide' in Zuid-Afrika. Dit is moeilijk los te zien van het feit dat Elon Musk zich graag direct bemoeit met de werking van de algoritmes van X en zijn Zuid-Afrikaanse roots.
• TikTok introduceert een functionaliteit waarmee je dankzij generatieve AI van een foto een video kunt maken. De praktijk leert dat de introductie van technologie in dit soort diensten en platforms ervoor zorgt dat de technologie door een veel grotere groep mensen wordt gebruikt.
  • TikTok gaat kunstmatige intelligentie ook inzetten om automatisch beschrijvingen van afbeeldingen te genereren. Deze zogeheten alt text is belangrijk voor de toegankelijkheid van content op internet, maar het is lastig om gebruikers zover te krijgen dat ze deze toevoegen. AI kan hiervoor de oplossing zijn, niet alleen op TikTok.
• Via nieuwe gebruikersvoorwaarden gaf Soundcloud zichzelf het recht om alle uploads naar het platform te gebruiken om AI-modellen te trainen. Na hevige kritiek zijn de voorwaarden aangepast en moet je als maker eerst expliciet instemmen voordat je muziek mag dienen als trainingsmateriaal.
• Een Brits wetsvoorstel dat AI-bedrijven verplicht om openbaar te maken welk auteursrechtelijk beschermde materiaal ze gebruiken voor het trainen van hun modellen, wordt ondanks goedkeuring in het hogerhuis niet ingevoerd. Het argument dat daarvoor werd opgevoerd in het Britse lagerhuis is dat er geen budget voor is. Nog nooit was wetgeving rondom het gebruik van auteursrechtelijk materiaal om AI-modellen te trainen zo dichtbij.
• Amerikaanse uitgevers zien het verkeer vanuit Facebook de afgelopen maanden weer groeien. Opvallend is dat vooral posts met afbeeldingen het bovengemiddeld goed doen.
• Apple is de EU verplicht om toe te staan dat apps andere betaalmethoden aanbieden voor in-app-aankopen dan de App Store van Apple. Het bedrijf doet echter werkelijk alles om dat te frustreren. De nieuwste poging: een melding bij apps die an dere betaalmethoden aanbieden, die door het ontwerp het gevoel geeft dat dat gevaarlijk is.